Kalanchoëteler haalt koude, droge kaslucht van boven het schermdoek
Beter klimaat en energiebesparing in verduisteringsafdeling
Tekst en beeld: Marleen Arkesteijn
Rondom Het Nieuwe Telen ontstaan nieuwe technieken om ervoor te zorgen dat er voldoende ventilatie onder de schermdoeken is, in combinatie met luchtcirculatie door de kas. Kalanchoëteler Aad Vreugdenhil heeft gekozen voor het systeem, waarbij ventilatoren de lucht horizontaal rondpompen en gecontroleerd koude, droge lucht van boven het scherm door mengen.
Aad Vreugdenhil teelt jaarlijks 7 miljoen enkelbloemige 'La Mia Favorita' kalanchoë’s op zijn 3,5 ha grote kwekerij Vreugdenberg in De Lier. Hij teelt ze in zes kleuren. Daarnaast heeft hij de 'Croco', een opvallende, groene plant met kammetjes. In samenwerking met veredelaars is hij binnen Top Colour Breeding actief met veredeling. Hij test deze uit op 500 m2.
De teeltduur van kalanchoë varieert van zeven weken ‘s zomers voor de snelste rassen tot tien à elf weken ‘s winters voor de langzaamste rassen. Het is een kortedag plant: de planten vormen knoppen wanneer de daglengte korter is dan veertien uur.
De teelt begint met een opkweekperiode van drie tot vier weken, waarbij de teler ze in de herfst en winter extra belicht om knopvorming te voorkomen. Als de plant voldoende 'fabriek' heeft, zet hij de planten wijder en krijgen ze een kortedag behandeling van veertien uur donker per dag. De duur is afhankelijk van het seizoen en het ras, maar ligt tussen drie en zes weken.
Het Nieuwe Telen
Teler Aad Vreugdenhil (rechts) met adviseurs Ton van der Kooij, Kevin Kuivenhoven en Erik Boekestijn. “Ik heb nu luchtbevochtiging, CO2-dosering, circuleren en ventileren in één.”
Met name voor de kortedag periode, als de planten lang onder het schermdoek staan, zag Vreugdenhil mogelijkheden om energie te besparen en de teelt te optimaliseren. Hij volgde de cursus Het Nieuwe Telen en richtte zijn nieuwste afdeling (bouwjaar 2006) in met een extra lichtmeter en een IR-camera om de bladtemperatuur te meten.
In eerste instantie koos hij voor ventilatoren die de lucht in verticale richting mengen om temperatuurverschillen tegen te gaan. “Het was de bedoeling dat er een beter microklimaat zou ontstaan tussen de planten en containers als de luchtramen ‘s winters dicht zijn. Maar wij kregen juist ongelijke bloei in het gewas. We hebben nog gekeken of het bijstellen van de bladstand van de ventilatoren hielp. Uiteindelijk hebben we de ventilatoren verkocht.”
Daarnaast had hij horizontale ventilatoren bovenin de kas voor luchtbevochtiging en om CO2 te verspreiden. Dit laatste als aanvulling op de dosering van CO2 van OCAP via darmen onderin de kas.
Ventileren en ontvochtigen
De teler had al gelezen over de mogelijkheid om met een Airmix-installatie onder het gesloten doek te kunnen ventileren en ontvochtigen. Ton van der Kooij, technisch adviseur bij fabrikant Van der Ende Groep legt de werking uit: “Aan de aanzuigkant van de ventilator zit een aanzuighuis met twee kleppen. De klimaatcomputer stuurt deze kleppen aan. Bij gesloten kleppen zuigt de ventilator de lucht van onder het scherm vandaan en werkt het systeem als een 'normaal' horizontaal circulatiesysteem. Bij geopende kleppen haalt de ventilator koude, droge lucht weg van boven het scherm.”
De benodigde ventilatiecapaciteit om voldoende vocht en/of warmte af te voeren en de RV op het juiste niveau te houden, is afhankelijk van de hoeveelheid vocht die het gewas produceert en/of de warmte die door de lampen vrij komt. Deze capaciteit is bepaald in samenwerking met Wageningen University & Research. In een onbelichte groenteteelt is dit 5 m3 per uur per m2. Bij een zwaarbelichte rozenteelt is dit 20 m3. Voor de kalanchoëteelt is dit 6 m3 per uur per m2.
Multifunctioneel
Vreugdenhil is zowel bij Van den Berg Roses gaan kijken, met een hoge ventilatiecapaciteit, als bij LV Plant in Monster. Dit tweede bedrijf had minder apparaten dan in de rozen en luchtgeleidingsplaatjes voor de ventilatoren, die de luchtstroom de gewenste richting geeft. De fabrikant liet hier met een rookapparaat zien wat er met de luchtbeweging gebeurt. Door de plaatjes krijgt de luchtstroom een 'brievenbus worp' en komt pas bij het doek en het gewas wanneer de snelheid van de luchtstroom is overgegaan in een rustige luchtbeweging.
De teler was overtuigd en besloot de bestaande horizontale ventilatoren achter zijn nozzles van de hygrofans in de verduisteringsafdeling van 16.500 m2 te vervangen door de innovatieve ventilatoren. “Ik heb nu meer functies in één: luchtbevochtiging, CO2-dosering, circuleren en ventileren van de lucht.”
Aad Vreugdenhil wijzend naar de nozzles voor het bevochtigen van de kaslucht: “Ik heb nu meer functies in één: luchtbevochtiging, CO2-dosering, circuleren en ventileren.
Eenvoudige bediening
De regeling van de installatie is aangesloten op de Hoogendoorn klimaatcomputer. Boekestijn Elektrotech zorgde niet alleen voor de elektrotechnische koppeling tussen de twee, maar ook voor een eenvoudige bediening. De teler kan in een grafiek in een oogopslag zien wat er gebeurt. De kleppen in het nieuwe systeem worden geregeld met behulp van het programma Active Air. “Achter de schermen zijn de nodige aanpassingen gedaan. Voor de gebruiker ziet alles er eenvoudig uit”, vertelt Erik Boekestijn.
A1 Tuinbouwtechniek zorgde voor de ophanging van de nieuwe Airmix op de plaats van de oude ventilatoren en de bevestiging van de nozzles, CO2-slangen en luchtgeleidingsplaatjes. Het bedrijf heeft inmiddels ervaring opgedaan in drie van de gerealiseerde projecten, waarbij ze de nieuwe ontvochtigingsventilatoren zowel in enkele als dubbele scherminstallaties, zoals bij kwekerij Vreugdenberg, hebben ingepast. Dit vereist precisiewerk. Het doek mag niet gaan rafelen en de gaten moeten op de juiste plaats zitten om aanzuiging van valse lucht te voorkomen.
Eerste ervaringen
Hoewel Vreugdenhil de nieuwe installatie nog maar enkele weken gebruikt, is hij erg tevreden. In een grafiek van de gemeten RV en temperatuur op verschillende momenten en plaatsen in de kas, is te zien dat deze mooi stabiel zijn volgens de gewenste instelling. De klepstand, waarmee de inkomende lucht wordt geregeld, varieert gedurende de dag.
Het is nu nog afwachten hoe het van de zomer gaat lopen. In het verleden deed de kalanchoëteler ‘s zomers rond half negen het verduisteringsdoek nog wel eens kort open als het te warm werd onder het doek. Dit heeft als risico het onderbreken van de knopvorming doordat het tussentijds even licht of te warm wordt onder het scherm. Nu hoopt hij het klimaat onder het gesloten doek ‘s zomers goed te kunnen beheersen. Ook wil de teler ‘s zomers de minimumbuis van 35ºC weglaten, die op 60-70 cm boven zijn gewas hangt om de planten te activeren. Dat gaf problemen met guttatie bij zijn bladeren.
Samenvatting
Aad Vreugdenhil teelt kalanchoë’s op zijn 3,5 ha grote bedrijf in De Lier. Sinds enkele weken heeft hij een nieuw systeem in zijn verduisteringsafdeling van 16.500 m2, waarbij ventilatoren de lucht horizontaal rondpompen en gedoseerd koude lucht van boven het scherm door mengen. De capaciteit van zijn installatie is 10 m3 per uur per m2. Luchtgeleidingsplaatjes voor de ventilatoren zorgen ervoor dat de lucht de juiste worp heeft zodat zowel zijn planten als het scherm rustig blijven.
Leo Valstar: “Temperatuur is stabieler omdat we geen last hebben van kouval.”(foto Leo Valstar)
‘Onze RV is ongeveer 5% lager’
LV Plant uit Monster is gespecialiseerd in de opkweek van warme groenteplanten in de winter en de teelt van potplanten, zoals potchrysanten in de overige maanden. Het bedrijf is 37.500 m2 en heeft een verduisteringsscherm en een energiedoek.
Om toch de principes van Het Nieuwe Telen toe te kunnen passen, koos Leo Valstar voor Airmix-ventilatoren waarmee hij koudere, droge lucht van boven het scherm kan mengen met de vochtigere warme kaslucht onder het scherm. “Ik had het in een artikel in Onder Glas zien staan. Het leek me wel een goede techniek om het vocht te beheersen in een bestaande kas. Ik ben in het voorjaar van 2016 met een proef gestart in één afdeling van 4.500 m2. We konden het scherm langer dicht houden. De RV was naar schatting 5 procent lager en het was er zelfs in de zomer iets koeler.”
Geen last van kouval
Vanwege zijn goede bevindingen koos hij afgelopen najaar in bijna alle afdelingen voor deze ventilatoren. Hij heeft er nu 39 hangen. Zijn ventilatiecapaciteit is 8 m3 per uur per m2. Ook zijn ervaringen in de herfst en winter waren goed. “De klimaatbeheersing gaat beter. De RV is iets lager en er is iets meer luchtbeweging, waardoor het gewas actiever blijft. We hebben minder kieren in het doek hoeven trekken. De temperatuur is stabieler omdat we geen last hebben van kouval. Dat heeft een positief effect op de kwaliteit van onze planten. Hoe groot de energiebesparing is, kan ik nog niet zeggen. Wel denk ik dat we de minimumbuis in de toekomst een paar graden in temperatuur kunnen laten zakken.”
ONDER GLAS april 2017
