Vochtvreter geeft generatiever gewas, minder ziektedruk en energieverbruik
Proef luchtontvochtiging bij teler Robert van Koppen
Tekst en beeld: Marleen Arkesteijn
Robert van Koppen: "Door te ontvochtigen zijn de RV en temperatuur gelijkmatiger en daalt de ziektedruk."
Een reuzenvochtvreter in de kas bij cherrytomatenteler Robert van Koppen in Kwintsheul zorgt ervoor dat de RV niet meer boven de kritieke waarde van 95% komt. Het principe is simpel: wanneer vochtige kaslucht langs de koude ribben van de ontvochtiger wordt gezogen, condenseert de waterdamp. Net als het condens dat zich vormt op een koud flesje bier wanneer je dit uit de koelkast pakt. De behandelde droge en iets warmere lucht gaat de kas weer in.
Robert van Koppen teelt op 4 ha tros-cherrytomaten. “Ik ben qua oppervlak maar een kleine teler, dus wil ik me onderscheiden met mijn bedrijf. We telen 'Delight' cherrytomaten. Die zijn extra lekker. Ze hebben een vruchtgewicht van 8 gram en een doorsnede van 30 mm. We zijn voortdurend op zoek naar klimatologische verbeteringen en energiebesparing. Maar voorop staat dat de kwaliteit en smaak gewaarborgd moeten zijn. Energiebesparing betekent vocht tolereren, omdat de schermdoeken meer gesloten blijven. De Drygair luchtontvochtiger voorkomt dat de luchtvochtigheid te hoog oploopt.”
De tomatenteler hoorde van zijn toeleverancier Royal Brinkman over het apparaat en besloot vanaf januari dit jaar een apparaat te huren en daarmee een proef op te zetten in een afdeling van 1.500 m2, die hij apart kan luchten en stoken.
De teler is enthousiast. “We onttrekken iedere dag 1.000 liter van een oppervlak van 1.500 m2. De RV is daardoor 6 procent lager en het verschil van voor naar achter in RV en temperatuur is minder dan 1 procent.” Maar voor een duidelijk kostenplaatje is het nog te vroeg.
RV-curves
Volgens Eef Zwinkels, technical accountmanager bij Royal Brinkman is het apparaat dé oplossing om af te komen van het teveel aan vocht dat ontstaat door verdamping van planten in de kas. In dat licht bezien, past deze techniek prima in Het Nieuwe Telen, waar met minder energie en meer schermen wordt gewerkt.
Hij laat het zien in het Mollier-diagram, zoals dat ook in de cursus Het Nieuwe Telen aan bod komt. Op de onderste horizontale as staat de hoeveelheid water in de lucht in g/kg. Op de verticale as staat de temperatuur. In de grafiek staan de verschillende RV-curves aangegeven van 10 tot 100%. Uit het diagram is af te lezen hoeveel absoluut vocht de lucht bevat bij een bepaalde temperatuur. Gaan in de namiddag de schermen dicht, dan stijgen de RV en het AV. “Door actief 'absoluut' vocht uit de kas te onttrekken, stijgt de RV niet bij een dalende temperatuur en kom je niet in de gevarenzone.”
Eef Zwinkels (links) tegen Robert van Koppen: "Door actief ontvochtigen, stijgt de RV niet bij een dalende temperatuur."
Condenswater
Het advies is om een unit per 1.500 tot 5.000 m2 te plaatsen, afhankelijk van de hoeveelheid verdamping door het betreffende gewas en de ruimte hierboven. Het spreekt voor zich dat een volgroeid tomatengewas meer verdampt dan een potchrysant op een eb-vloed vloer.
Behalve dat de units actief water uit de lucht onttrekken, circuleren ze 22.000 m3 kaslucht per uur. Dit zorgt voor een uniform klimaat. Dat vertaalt zich in een gelijkmatig gewas. Bovendien zorgt de luchtbeweging voor plantactiviteit zodat de opname van calcium mogelijk blijft.
Zwinkels heeft de ontvochtiger het afgelopen jaar naar zijn zeggen op heel wat bedrijven met uiteenlopende teelten geïnstalleerd, zoals terrasplanten, potplanten, tomaten, moerplanten geraniums, sla op goten en anthuriums. De units werken optimaal tussen de 10 en 30°C.
Voordelen
Van Koppen heeft in de enkele maanden dat hij draait een aantal teeltvoordelen gezien. “Door te ontvochtigen hebben we een generatievere gewasstand, waar we letterlijk meer van kunnen oogsten. Wij proberen de lekkerste troscherrytomaten te maken. We gaan niet voor de bulk maar voor de inhoud. Ook de meer generatieve gewasstand draagt bij aan een betere smaak.”
Door de lagere luchtvochtigheid daalt de ziektedruk en met name de aantasting door schimmels. “De laatste vijf jaar zijn we steeds verder omlaag gegaan in energieverbruik, waardoor het gevaar op schimmelaantasting toenam. Vandaar dat ik gefocust ben op het terugdringen van vocht. Je ziet dat er nu minder vocht in de lucht zit.”
Een bijkomend voordeel is dat de teler de CO2 gemakkelijker binnenhoudt, doordat hij minder hoeft te luchten. Dat bevordert het groeiproces. En doordat het gewas slanker is, ontstaat er een betere balans tussen wortels en de bladeren en heeft Van Koppen geen last van een te hoge worteldruk. De teler gaat door met de ontvochtiger, maar het is nog open hoeveel units hij gaat aanschaffen en wanneer.
[Samenvatting]
Cherrytomatenteler Robert van Koppen doet een proef met een luchtontvochtiger in een kasafdeling van 1.500 m2. Warme, vochtige kaslucht condenseert tegen de koude ribben in de ontvochtiger. Niet alleen haalt hij dagelijks 1.000 liter vocht uit de lucht, waardoor de RV 6% lager is. Ook de RV en temperatuur zijn gelijkmatiger verdeeld. Andere voordelen van de lagere RV zijn onder andere een generatievere gewasstand, daling van de ziektedruk en een lager energieverbruik.
[Kader uit de praktijk]
Potchrysantenteler Ruud Nederpel:
‘Efficiënte ontvochtiger maakt minimum raamstand en droogstoken overbodig’
De broers Theo en Ruud Nederpel uit Wateringen telen potchrysanten op 4 ha. Dit doen ze op eb-vloed betonvloeren. De teelt duurt 9 à 10 weken, waarbij het gewas 7,5 week lang 13 uur wordt verduisterd. Omdat de RV in de winter snel oploopt onder het verduisteringsdoek en energiedoek besloot hij om sinds begin december 2016 een ontvochtiger te huren voor een afdeling van 8.000 m2 om deze uit te testen.
“In ons geval liep de RV in de winter op tot meer dan 93%. Dit geeft problemen met ziekten, zoals Botrytis en roest, omdat de plant niet meer actief is. Tot op heden gebruiken we in de andere afdelingen een minimumbuis van 45ºC, kieren we met het schermdoek en verduisteringsdoek en luchten we af. Dit kost energie. In de testafdeling met luchtontvochtiging is de RV nog maar 83 tot 86 procent en hoeven we geen vocht meer af te voeren”, vertelt Ruud Nederpel. Hij voert ongeveer 54 liter water per uur af. Vooral in de herfst- en wintermaanden, met veel donker en ‘doods’ weer, is het voordeel naar verwachting het grootst.
Kostenplaatje
Ook over het gebruiksgemak is hij positief. “Hij is makkelijk aan te brengen. Je hoeft alleen de stekker in het stopcontact te steken en de condensor voert het water af. Dat water kun je eenvoudig in het retourwater van het eb-vloedsysteem laten lopen en hergebruiken in de teelt.”
Vanwege de positieve ervaring hebben de broers de eerste, gehuurde ontvochtiger inmiddels aangeschaft. Nu de winter voorbij is, gaan ze zich beraden of ze in het najaar ook voor de andere afdelingen gaan investeren in ontvochtigers. “Het gaat puur om de luchtvochtigheid in de herfst en winter. In de zomer is het droger en warmer. Het is een kostenplaatje: Hoeveel energie moet ik erin stoppen om vocht af te voeren? Hoeveel ziekten en plagen kan ik daarmee voorkomen? Hoeveel kwaliteitsverbetering levert het op? Dat ligt voor ieder bedrijf anders. Voor ons is het een interessante oplossing, omdat we de kas in de winter helemaal dicht willen houden. Door de vochtafvoer blijven de planten actiever. En een actieve plant is weerbaarder dan een plant met stress.”
De terugverdientijd ligt voor Gebr. Nederpel op drie à vier jaar. “Dit is een aanname. We weten nog niet wat de energiebesparing is ten opzichte van andere jaren.”
ONDER GLAS april 2017
